ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΗΛΕΙΑΣ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΑΡΧΑΙΟΥΣ ΜΕΧΡΙ ΤΟΥΣ ΝΕΟΤΕΡΟΥΣ ΧΡΟΝΟΥΣ
Η ΠΡΟΪΣΤΟΡΙΚΗ ΗΛΕΙΑ
Τρεις περίπου χιλιετηρίδες προ Χριστού κατήλθαν από Β. (κυρίως από τη Θράκη) οι Έλληνες δια μέσου της ξηράς στην Ελλάδα και συνάντησαν άλλους λαούς, οι οποίοι είναι γνωστοί ως Πελασγοί, και τους εξαφάνισαν ή συγχωνεύθηκαν και αφομοίωσαν και εξελλήνισαν σε διάστημα χιλίων ετών.
Πρώτοι ήρθαν στην Ελλάδα οι Ίωνες ,στη συνέχεια οι Αρχαιοαιολείς και τελευταίοι από την Ήπειρο οι Δωριείς.
Οι Αχαιοαιολείς λοιπόν εξαπλώθηκαν στην Ηλεία και οι Αρκάδες με τους Πελασγούς κατέβηκαν από την Αρκαδία και σχημάτισαν την πρώτη εκεί Ιθαγενή (ελληνική φυλή) στην οποία κατόπιν προσχώρησαν και Καύκωνες (Στραβ.345), που ήταν επίσης έθνος πελασγοαρκαδικό, και γι’ αυτό η Ηλεία κάποτε ονομαζόταν Καυκωνία. Ο Αριστοτέλης θεωρεί ότι οι Καύκωνες ίδρυσαν μόνο την Τριφυλία και την Κοίλη Ίλιδα, με αποτέλεσμα οι Καύκωνες να ονομασθούν “Λυκαιονίδαι” (Αρκάδες).
Μετά από αυτό οι αυτόχθονες Έλληνες της Ίλιδας ανέπτυξαν μέσω της θάλασσας τον πρώτο τους πολιτισμό και επιπλέον, λόγω της θαλάσσιας επικοινωνίας, είχαν στενές σχέσεις με τα νησιά του Ιονίου που βρίσκονται απέναντι από την Ηλεία.
Όμως τις θαλάσσιες συγκοινωνίες των χωρών της Μεσογείου θεμελίωσαν οι Φοίνικες. Ο ποιητής του Ομηρικού ύμνου στον Πύθειο Απόλλωνα αναφέρει ότι οι Κνώσιοι έμποροι (οι εν Κρήτη φοίνικες) ναύλωσαν πλοίο για να μεταβούν στους Δελφούς, πέρασαν από την Αρήνης και την Ήλιδα ,όπου διοικούσαν οι Επειοί. Ανάμεσα στις δυτικές χώρες, των οποίων τα προϊόντα, που διαμέσου του εμπορίου μεταφέρονταν στην Τύρο, αναφέρεται επίσης η Έλισα, της οποίας η ακριβής τοποθεσία είναι αμφίβολη, όμως σήμερα σύμφωνα με τους περισσότερους βρίσκεται στην Ηλειακή γη. Αυτό στηρίζεται και στην ύπαρξη του ιστορικού ηλειακού ποταμού της Ελίσης. Από τα είδη πολιτισμού τα οποία μετέφεραν οι Φοίνικες μέσω των αποικιών που ίδρυσαν τα περισσότερα έχουν γίνει κτήμα της Ελληνικής γης.
Η ηλειακή βύσσος (λινάρι).
Αποκλειστικά στην Ηλειακή χώρα, με πιθανή προέλευση τη Φοινίκη, είναι το θαμνώδες φυτό της βύσσου. Πολλοί είναι αντίθετοι στην άποψη του Παυσανία ότι η βύσσος ήταν ένα λεπτό είδος λιναριού (λινοκάλαμο). Όμως μέχρι τότε μόνο ένα είδος λινοκάλαμου είχε καλλιεργηθεί, συνεπώς είναι απίθανο να έκανε λάθος ο περιηγητής (Παυσανίας). Συνεπώς η ηλειακή βύσσος δεν είναι τίποτα άλλο από το βαμβάκι. Το βαμβάκι που καλλιεργείται σήμερα στην Ελλάδα είναι η αρχαία ηλειακή βύσσος, για την καλλιέργεια της οποίας η Ηλεία ήταν κατάλληλη, αφού και σήμερα αναπτύσσεται σε λιμνάζουσες και παραθαλάσσιες περιοχές, παρόλο που η καλλιέργειά της σταμάτησε στην Ηλεία,αφού οι κάτοικοι στράφηκαν στην καλλιέργεια της σταφίδας. Η βύσσος, δηλαδή το βαμβάκι, ήταν τόσο σπάνια και εξωτική που μόνο στην Ηλεία από όλα τα μέρη της Ελλάδας παραγόταν σε μικρές ποσότητες και ήταν τόσο ακριβή, περισσότερο και από το λινάρι, αφού τόσο οι άνδρες όσο και οι γυναίκες φορούσαν λινά ενδύματα. Κατά τον Πλίνιο η τιμή της ήταν τόσο υψηλή που τα υφάσματα που παρασκευάζονταν από τη βύσσο θεωρούνταν πολύτιμα αντικείμενα στην αρχαιότητα. Η αξία της βύσσου είχε ισοδυναμία με τον χρυσό, δηλαδή αντιστοιχούσε σε χρυσό, αφού για 1/24 της ουγγιάς, δηλαδή 1/3 του δραμιού, η αξία της ήταν 4 δηνάρια (ρωμαϊκές δραχμές). Την αξία μεγάλωνε και το κόστος της εργασίας για την καλλιέργειά της, η οποία ήταν μια σκληρή και επίπονη τεχνική. Είναι δύσκολο να εξηγηθεί το γιατί δεν ήταν μεγαλύτερη η εξάπλωσή της, αφού η καλλιέργειά της στην Ηλεία θα μπορούσε να είναι μία πολύ μεγάλη και ανεξάντλητη πηγή πλούτου. Ίσως η ελλειπής γνώση για την καλλιέργειά της να έφερε αυτό το αποτέλεσμα, με συνέπεια να παράγεται ελάχιστο και ακριβό προϊόν. Ο χρόνος εισαγωγής της στην Ηλεία παραμένει άγνωστος, αλλά εάν γίνει συσχετισμός με την υφαντική, η οποία συνδέεται με τη λατρεία της συριακής Αφροδίτης στην Πάτρα, τότε μπορούμε να συμπεράνουμε ότι την εισήγαγαν στην Ηλεία οι Φοίνικες.
Επιμιξία φυλών στην Ηλεία
Οι Φοίνικες ήρθαν σε επαφή με τις ντόπιες φυλές, οι οποίες δέχτηκαν πρόθυμα τον Ασιατικό πολιτισμό, παρόλο που κατόπιν τον απέκρουσαν οι ελληνικές φυλές. Δεν υπήρχε καμία αντίθεση μεταξύ Ελλήνων και βαρβάρων, αφού το το ξένο και το εγχώριο συγχωνεύονταν ασυναίσθητα μεταξύ τους.
Μεταξύ των λαών που μετακινήθηκαν στην Ηλεία αναφέρονται και οι Λέλεγες, το οποίο είναι όνομα μιας σύμμεικτης φυλής που κατοικούσε στα νησιά του Ιονίου. Σε αυτούς (τους Λέλεγες) ανήκαν και οι κύριοι κάτοικοι της χώρας, οι Επειοί, που ήταν μέρος των ομηρικών Αχαιών. Η Ηλεία κατοικούνταν κυρίως από αιολικά φύλα και λόγω των σχέσεων και τη γειτονία της με την Αρκαδία, τη Μεσσηνία και τη Λακωνία, πιθανώς στην Ηλεία η ομιλία να έτεινε προς τη δωρική διάλεκτο, δηλαδή η Ηλειακή διάλεκτος, η οποία είχε επιρροές από τους Αιτωλούς κατακτητές οι οποίοι, μαζί με τους Ηρακλειδείς, αποτέλεσαν το ζωτικό και κυρίαρχο στοιχείο στην περιοχή. Αλλά η ηλειακή διάλεκτος είχε και τύπους καθαρότατα ηλειακούς, τους οποίους καμία άλλη διάλεκτος δεν είχε και που ομιλούνταν μόνο σε αυτό το μέρος. Κατά τις τελευταίες διαμάχες και αγώνες των Ελλήνων εναντίων των Φράγκων της Πελοποννήσου, εισήλθαν στην Πελοπόννησο, και με την ανοχή των Παλαιολόγων του Μορέα, και για λόγους πυκνώσεως του αραιού πληθυσμού και 10.000 περίπου Αλβανοί ορθόδοξοι, οι οποίοι ως επί το πλείστον δημιούργησαν δικούς τους συνοικισμούς στην Ηλεία και εγκαταστάθηκαν στις περιοχές Λάλα, Μηλιές, Καλολετσή, Μπάστα, Κώμη και ίσως και αλλού.
ΤΜΗΜΑ Α’, Σελίδες: 208, 209, 210, 211, 212, 340.
