Σωτήρης Παλαιολόγος – Ποιητής
Ο Σωτήρης Ηρακλή Παλαιολόγος γεννήθηκε στην Πάτρα στις 11 Σεπτεμβρίου 1926 και πέθανε στην Αθήνα στις 6 Μαρτίου 1948. Η σύντομη ζωή του υπήρξε τραγική. Οι γονείς του, Ηρακλής και Αντωνία Παλαιολόγου, ήξεραν από πολύ νωρίς ότι έπασχε από βαρύ καρδιακό νόσημα, το οποίο δεν θα του επέτρεπε να ζήσει πέρα των 22 ετών, εμπειρία που μεγαλώνοντας απέκτησαν και οι δυο μικρότερες αδερφές του, Μαρία και Κατερίνα.
Στο Δημοτικό Σχολείο πήγε το 1932, στο χωριό Κολίρι, τη γενέτειρα του πατέρα του, ο οποίος ήταν έφεδρος αξιωματικός και έμεινε για αρκετό καιρό στο χωριό. Το 1936 η οικογένεια μετακόμισε στον Πειραιά, όπου ο πατέρας του προσλήφθηκε σε εταιρεία πετρελαιοειδών. Τελείωσε το Δημοτικό και στη συνέχεια φοίτησε στο Γ’ Γυμνάσιο, όπου το 1939 ως μαθητής της Α’ τάξης του εξατάξιου Γυμνασίου έλαβε μέρος σε διαγωνισμό έκθεσης ιδεών μεταξύ όλων των τάξεων των Γυμνασίων και πήρε το Α’ βραβείο. Με την κήρυξη του πολέμου στις 28 Οκτωβρίου 1940 ο πατέρας έφυγε για το μέτωπο, η μητέρα με τα τρία παιδιά έφυγαν από τον Πειραιά που βομβαρδιζόταν και με μεγάλη δυσκολία (μεταφορικά μέσα δεν υπήρχαν) έφτασαν ύστερα από διήμερο ταξίδι πάλι στο Κολίρι, όπου έμειναν σχεδόν δύο χρόνια. Ο Σωτήρης πηγαίνει στο Γυμνάσιο Πύργου Ηλείας, περπατώντας σιγά σιγά, ή κάποιες φορές πάνω σε ένα γαϊδουράκι, ένα μικρό διάστημα πάλι στον Πειραιά και συνέχεια στην Πάτρα, στο σπίτι του παππού, το πατρικό της μητέρας του (στο οποίο και γεννήθηκε), και τελείωσε τη γυμνασιακή του φοίτηση στο Α’ Γυμνάσιο αρρένων Πατρών. Σε κάποιες από τις τελευταίες τάξεις του Γυμνασίου ο φιλόλογος του έβαλε στην έκθεση 20, σημειώνοντας: “Είσαι ο Νίτσε, δεν μπορώ να σε κρίνω.”
Την εποχή που άλλα παιδιά παίζουν ή γνωρίζουν τη ζωή από 12 έως 21 ετών η μοναδική και πολυαγαπημένη του απασχόληση ήταν η συγγραφή. Επειδή η εποχή ήταν πολύ δύσκολη και δεν υπήρχαν ούτε τα στοιχειώδη, χαρτί και μολύβι, η πρώτη γραφή γινόταν σε μικρά χαρτάκια γραμμένα από τη μία πλευρά, παλιά έντυπα και άλλα και η καθαρογραφή γινόταν το βράδυ, όταν οι άλλοι κοιμόντουσαν, σε δυσκολεύρετα χαρτιά που στη συνέχεια τα έραβε σε τόμους. Τα τελευταία έργα του βρίσκονται γραμμένα σε αυτά τα παλιά έντυπα και δεν έχουν καθαρογραφεί.
Ανάμεσα στα γειτονόπουλα ήταν και η πολυαναφερόμενη στο έργο του αγαπημένη και μούσα του, μια και η ακτίνα δράσης και γνωριμιών του ήταν πολύ περιορισμένη εξαιτίας της υγείας του.
Το 1945 η οικογένεια ήλθε στην Αθήνα. Τότε άρχισε ο Γολγοθάς του. Η υγεία του επιδεινώθηκε, πάθαινε συχνά καρδιακές κρίσεις και έλιωνε καθημερινά στον ιδρώτα. Δεν μπορούσε ούτε να σπουδάσει ούτε να εργαστεί. Είχε χάσει την παρέα της αγαπημένης του και είχε βυθιστεί σε απόλυτη μοναξιά. Κατά διαστήματα τον επισκέπτονταν κάποια ξαδέρφια του με τα οποία έπαιζε καμιά φορά χαρτιά. Στο έργο του υπάρχει η αίσθηση του θανάτου που βίωνε καθημερινά και ο φόβος για το κρύο που ένιωθε εξαιτίας του καρδιακού προβλήματος, ποτέ όμως δεν μιλούσε γι’ αυτά. Στο άτομό του συναντούσε κανείς την αξιοπρέπεια! Το 1947 έπαθε φυματίωση και μέχρι το τέλος της Άνοιξης του 1948 έζησε στο Νοσοκομείο Σωτηρία αποκομμένος απ’ όλους. Δυστυχώς, τα έργα της τελευταίας συγγραφικής παραγωγής του έχουν χαθεί.
Τα πιο πολλά από τα ποιήματα και τα πεζοτράγουδα είναι αφιερωμένα στην αγαπημένη του. Πολλά στον Πλάστη, όπου πίστευε βαθύτατα. Μερικά στην Παναγία. Πολλά στους Λειτουργούς της Ορθόδοξης Χριστιανικής Εκκλησίας. Λίγα στους παππούδες και τις γιαγιάδες του.
Μερικές σκέψεις από τα Ημερολόγιά του.
Λογοτεχνία θα πει προσευχή.
Σήμερα ξέρω πόσο πολύτιμη είναι η φυσική αγνότητα.
Διαβάζοντας την Αγία Γραφή δεν ξέρω πόσους αιώνες πρέπει να ζήσω για να την τελειώσω!
Πόσο γλυκό να κουβεντιάζεις με τον εαυτό σου.
Για ένα κορίτσι που μου σύναξε όλη την ψυχή στην αγάπη.
Στην αγνότητα χρωστάω τα δύο μεγάλα μου δημιουργήματα: τη λογοτεχνία και την αγάπη.
Η αμαρτία δεν έχει στάδια, παρά ξεκίνημα και ύστερα Άβυσσο.
Και η νύχτα πέφτει προφυλακτική, σκιαγμένη στην συντριβή μου.
Ο αγώνας μιας στιγμής για ηθική πραγματοποίηση αξίζει όσο η ζωή μας σε όλες τις θεωρίες του κόσμου.
* Κατά τη διαμονή του στο Κολίρι συνέγραψε:
- “Ο πύργος του Βορρά”. Πειραιάς 1940. Φανταστικό μυθιστόρημα, Κολίρι 1940-1941. Καταστράφηκε σαν άτεχνο.
- “Η φωτιά της αιώνιας κόλασης”. ‘Έπος, Κολίρι, 1941 και Πειραιάς 1942. Καταστράφηκε σαν άτεχνο.
- “Με τους τσιγγάνους της φαντασίας”. Συλλογή ποιημάτων. Πειραιάς – Κολίρι, 1940-1942. Κάηκε σαν άτεχνο αφού κράτησε λίγα με τον ίδιο τίτλο.
Ο Σωτήρης Παλαιολόγος δεν πρόλαβε να γίνει αναγνωρισμένος ποιητής, δεν πρόλαβε καν να δει στίχους του δημοσιευμένους. Πέθανε το 1948 σε ηλικία είκοσι δύο ετών, και άφησε πίσω του εκατοντάδες χειρόγραφα ποιήματα και πεζοτράγουδα. Άρχισε να γράφει από τα δώδεκα κατά τη μαρτυρία της κυρίας Μαρίας Παλαιολόγου-Σκλήρη, αδελφής του ποιητή.
Πηγή ενημέρωσης: Μαρία Παλαιολόγου-Σκλήρη, Εκδόσεις Γαβριηλίδης.
